Takie zabiegi jak resekcje wierzchołków korzeni (operacyjne usunięcie zmian zapalnych lub torbieli zlokalizowanych przy szczycie korzenia zęba), hemisekcje (usunięcie jednego, chorego korzenia zęba trzonowego lub przedtrzonowego) – pozwalają na uratowanie zęba, które w przeciwnym razie musiałyby zostać usunięte. Do „klasyki” zabiegów chirurgicznych wykonywanych w gabinetach należą m.in.: ekstrakcje, operacyjne usunięcie zatrzymanych zębów (przede wszystkim ”ósemek”), plastyki połączeń jamy ustnej z zatoką szczękową, leczenie powikłanych ropni.
W ostatnich latach dużą część chirurgii stomatologicznej zajmuje implantologia – czyli uzupełnienie brakującego zęba lub zębów za pomocą sztucznego materiału, który wszczepiony w wyrostek zębodołowy stanowi analog własnego korzenia, na którym odbudowywany jest ząb. Do niedawna implanty umieszczano w kościach szczęk tylko w miejscach, w których istniały odpowiednie jej wymiary i gęstość kości szczęk, co ograniczało wskazania do ich stosowania. Obecnie coraz częściej planuje się umieszczenie implantów tam, gdzie są one najbardziej pożądane z protetycznego punktu widzenia. Stało się to możliwe między innymi dzięki rozwojowi techniki:
Sterowana regeneracja kości - augmentacja
W trakcie gojenia się rany kostnej dochodzi do częściowego zastąpienia skrzepu przez tkankę łączną, która następnie zanika. Jeśliby pokryć taką ranę materiałem izolującym (membraną) tkankę łączną i nabłonek od skrzepu, powstałaby tkanka kostna. Na tym założeniu opiera się sterowane regenerowanie kości. W niektórych przypadkach brakuje dostatecznej i dobrej jakościowo tkanki kostnej i w takim przypadku niezbędne jest użycie materiałów kościozastępczych pochodzenia naturalnego lub syntetycznego.
Regenerację tkanki kostnej stosuje się nie tylko podczas implantacji, ale również w takich przypadkach jak:
• przy rozległych ekstrakcjach;
• po operacyjnym usunięciu zębów zatrzymanych;
• po wyłuszczeniu torbieli kostnych;
• po resekcji wierzchołka korzenia;
• w zabiegach osteoplastycznych np. do podwyższenia wyrostka zębodołowego;
• podnoszenia dna zatoki szczękowej.
Współczesna chirurgia to również zabiegi na tkankach miękkich: korekty kształtu dziąseł, przerośniętych wędzidełek oraz liczne zabiegi przygotowujące i poprawiające efekty leczenia protetycznego i ortodontycznego. Wszystkie zabiegi wykonywane są w znieczuleniu miejscowym, a w przypadku dłuższych zabiegów często również w znieczuleniu ogólnym. Obecnie chirurgia to specjalność interdyscyplinarna i w większości przypadków współdziała z innymi specjalnościami stomatologii. Dzięki ścisłej współpracy między specjalistami daje znacznie lepsze wyniki ostatecznego leczenia, a w konsekwencji zadowolenie pacjenta.
Zabiegi chirurgiczne powiązane z leczeniem w innych dziedzinach stomatologii takich jak:
Protetyka
- Usuwanie drażniących jamę ustną włókniaków, nadziąślaków, brodawczaków i innych zmian zapalnych na błonie śluzowej, plastyka wyrostka zębodołowego poprawiająca warunki anatomiczne do odbudowy protetycznej.
- Wspomniany zabieg hemisekcji ratuje pozostałą część zęba niejednokrotnie stanowiącego jedyny filar pod podbudowę stałego uzupełnienia protetycznego.
Ortodoncja
- Odsłanianie zębów zatrzymanych (najczęściej zębów trzecich w szczęce) do dalszego leczenia ortodontycznego za pomocą aparatów stałych.
- Transplantacja – zabieg polegający na przemieszczeniu zęba z jednego miejsca łuku zębowego w inne. Można transplantować „ósemki” na miejsce utraconych „szóstek”. Stosuje się również tego typu zabieg w wypadku opóźnionego wyrzynania nieprawidłowo położonego kła.
Periodentologia
- W sytuacji, gdy wspierająca ząb tkanka zanikła i aparat więzadłowy zęba wraz z otaczającą kością zostają zniszczone, wykonuje się zabiegi prowadzące do regeneracji tkanki kostnej i tkanek przyzębia.
Endodoncja
- Dzięki szybkiemu rozwojowi metod leczenia endodontycznego znacznie zmniejszyła się liczba wymaganych zabiegów resekcji korzeni zębów objętych stanem zapalnym, ale nadal w niektórych przypadkach stanowi jedyną metodę leczenia.
Przy chorobach przyzębia nieocenione są zabiegi:
- Root planing zamknięty (nazywanym również kieretażem) – polega na głębokim oczyszczeniu korzeni zębowych za pomocą metod chirurgicznych (odseparowanie dziąsła i czyszczenie, co daje efekty terapeutyczne)
- Root planing otwarty – polega na odsłonięciu chirurgicznym dziąseł oraz dokładnym oczyszczeniu korzeni zębów. Zabieg zakończony jest zszyciem dziąseł, dzięki czemu goją się one łatwo. Ten rodzaj kieretażu eliminuje najlepiej stan zapalny dziąseł, prowadząc do zahamowania choroby przyzębia.